Als vader is overleden en moeder is alleenstaande gebleven en vaak nog woonachtig in het ouderlijk huis, dan bekommeren de kinderen zich meestal niet om hun erfdeel uit vaders nalatenschap. Maar zodra moeder een nieuwe partner heeft wordt dit wel eens anders. Dan doen zich vragen voor als: kan ik als kind mijn erfdeel uit vaders nalatenschap nu al opeisen? Waar heb ik eigenlijk recht op? Wat als moeder met haar nieuwe vriend alles opmaakt? Wat als moeder gaat hertrouwen in een gemeenschap van goederen? En: hoe zit het als ik niets doe?
Heeft het kind eigenlijk het recht om diens erfdeel op te eisen?
Het antwoord hierop is afhankelijk van de vraag of vader al dan niet een langstlevende testament heeft gemaakt en zo ja, wat daarin staat. Als vader geen testament heeft gemaakt, geldt de wet. Is vader na 2003 overleden, dan is de wettelijke verdeling van toepassing en heeft moeder alles in eigendom gekregen. De kinderen hebben dan een vordering in geld op moeder, een soort tegoedbon. Deze tegoedbon is volgens de huidige wet alleen opeisbaar bij het overlijden of faillissement van moeder. Als vader vóór 2003 is overleden, geldt nog het oude erfrecht met overgangsrecht.
In langstlevende testamenten zie je vaak dat de erfdelen van de kinderen ook opeisbaar worden als moeder bijvoorbeeld in een verzorgingstehuis wordt opgenomen of gaat hertrouwen in een algehele gemeenschap van goederen. Soms zelfs als zij gaat samenwonen. Tot 2018 trouwde je automatisch in een algehele gemeenschap van goederen als je geen huwelijksvoorwaarden had gemaakt. Na 2018 trouw je automatisch in een beperkte gemeenschap van goederen. In testamenten zie je vaak dat kinderen hun erfdeel kunnen opeisen als moeder in een gemeenschap van goederen hertrouwt. Vader wilde hiermee vermenging van zijn erfenis met het vermogen van de toekomstige stiefouder voorkomen. Dit om vervelende gevolgen te vermijden.
Let op: verjaring
Mocht moeder toch in een algehele gemeenschap van goederen zijn hertrouwt of samenwoont en doe je als kind niets, dan kun je je erfdeel kwijtraken als je 20 jaar lang niets doet! Dat geldt ook als je om welke reden dan ook geen contact meer hebt met moeder en niet op de hoogte bent van haar hertrouwen of samenwonen. Ben je op de hoogte van het samenwonen danwel hertrouwen of geregistreerd partnerschap in algehele gemeenschap van moeder en gun jij haar dat zij in financiële zin gewoon door kan blijven leven als vanouds, maar nu met haar nieuwe partner, maak dan met haar op schrift een afspraak dat de opeisbaarheid van jouw tegoedbon uitgesteld wordt tot haar overlijden.
Fiscale gevolgen van het niet opeisen?
Het voert te ver om daar nu op in te gaan. Daarover zal ik een volgende keer schrijven.
Tip!
Als kind, maar ook voor moeder en stiefvader is het van belang om vast te stellen hoe groot jouw vordering op moeder is. Wat kan jij te zijner tijd opeisen? Wat als het grootste deel van moeders vermogen in de spreekwoordelijke bakstenen (het huis) zit waarin stiefvader graag zou willen blijven wonen na moeders overlijden? Hij moet immers verder met zijn leven. Het dan opeisen van jouw tegoedbon kan mogelijk betekenen dat hij het huis zal moeten verkopen! Dit kan dramatisch zijn en zijn situaties die ik in de praktijk tegen kom.
