De patchworkfamilie wordt ook wel eens het fusie- of samengesteld gezin genoemd en is een bekend fenomeen in deze tijd. Een voorbeeld van een patchworkfamilie is: zij heeft een huwelijk achter de rug en heeft daaruit twee dochters en hij heeft samengewoond en heeft uit die relatie één zoon. Zij wonen nu met z'n allen samen in zijn huis. Bij haar is een co-ouderschap en bij hem speelt een omgangsregeling waarbij zijn zoon om het weekend op bezoek komt en om de week op woensdagavond bij vader komt eten.
Al die ballen in de lucht houden
Door het verbreken van hun eerdere relaties realiseert men meer dan ooit dat het belangrijk is om alles goed te regelen; juist nu zij een samengesteld gezin vormen. Er spelen namelijk heel wat belangen. Denk niet alleen aan het afstemmen van de vakanties met de ex-partners, de opvang van de kinderen bij ziekte, verjaardagen van de verschillende opa's en oma's, sporten van de kinderen en nog véél meer. Veel respect heb ik voor al dit geregel, al die ballen die in de lucht gehouden moeten worden en het is mooi om te zien hoe er nieuw geluk is ontstaan.
Maar naast de dagelijkse beslommeringen, speelt ook het besef bij deze doelgroep elkaar goed te willen beschermen en samen heldere afspraken te willen maken op juridisch, financieel en fiscaal gebied. Wie betaalt wat aan de kosten van de huishouding, hoe als één van de partners komt te overlijden, kan de ex nog aan de erfenis van het kind komen, hoe komt het met de kosten van de gezamenlijk bewoonde woning, enzovoorts. Een goed samenlevingscontract, levenstestamenten en voor ieder een testament behoort zeker tot de basis uitrusting van de patchworkfamilie. Bij een huwelijk of het aangaan van een geregistreerd partnerschap dient ook aan huwelijksvoorwaarden danwel partnerschapsvoorwaarden te worden gedacht.
Een bijzondere doelgroep voor de notaris
Dat is de patchworkfamilie zeker! Gezien het feit dat er nogal wat conflicterende belangen spelen, worden op communicatief en sociaal vlak hogere eisen aan de notaris gesteld. Ervaring en oprechte interesse maar ook het goed luisteren, doorvragen en finetunen zijn essentieel in de complexe situaties die spelen bij deze gezinnen. Het simpelweg aflopen van een vragenlijst en een standaard product hanteren, dát beveel ik niet aan. Ik blijf erbij: men is geen druk op de knop.
Vaak heb ik de partners tezamen aan tafel, maar bij ingewikkeldere verhoudingen spreek ik de partners ook wel eens apart om beïnvloeding te voorkomen. Men moet open en eerlijk over zijn/haar wensen kunnen klankborden. Mediation technieken zijn daarbij een goede hulp.
De erfenis
Regelmatig spelen er tussen de nieuwe partner en de kinderen uit de eerdere relatie erfrechtelijke spanningen. Gaan de aan de nieuwe partner gegeven rechten niet ten koste van de kinderen vraagt men zich wel af. Nieuwe partners bevinden zich wat dit betreft wel eens in een spagaat. Zij willen graag voor elkaar zorgen, maar óók voor de eigen kinderen uit de eerdere relatie.
Tijd speelt trouwens ook een rol bij wat er in het testament komt. Is de relatie nog redelijk pril, dan zie je dat de ouder het erfdeel van de eigen kinderen veilig wil stellen. Is men langer bij elkaar dan is door vermogensvermenging vaak tussen de partners een gemeenschap van goederen ontstaan. Men geeft dan wel aan alle kinderen over en weer van de beide partners te willen laten erven zodat alle kinderen uiteindelijk een gelijk erfdeel verkrijgen. Hierbij bekruipt soms wel eens het vervelende gevoel dat de langstlevende partner zo maar zijn/haar testament stiekem zou kunnen wijzigen als de eerste partner is overleden. Men vreest dat de eigen kinderen wel eens uit het testament van de langstlevende partner geschrapt zouden kunnen worden. De kinderen van de langstlevende partner erven dan wel van de eerst overleden partner, maar andersom niet. Dat zou dan niet eerlijk zijn. Met wat juridisch knutselwerk poog ik hiervoor een regeling te treffen, maar een aanpassing van ons huidige erfrecht uit 2003 aan de wensen van de patchworkfamilie zou mooier zijn. Wat heb ik toch een fantastisch vak realiseer ik mij bij het schrijven van dit artikel, óók als patchworkfamilie-notaris!
